Χόρχε Μπουκάι - Μια ιστορία λυπητερή, όχι και τόσο λυπητερή

Σήμερα επιτέλους η μαμά θέλησε να μιλήσει μαζί μου, γι' αυτό το θέμα. Χωρίς εγώ να την ξαναρωτήσω, μου εξήγησε γιατί πριν χρόνια μου είχε πει πως η καρδιά της γιαγιάς είχε σκληρύνει.

- Είναι βέβαια μεταφορικό, τρόπος του λέγειν, μα εκφράζει και κάτι πολύ πραγματικό... Θεωρείται πως η καρδιά είναι το μέρος όπου φωλιάζει η αγάπη, και πολύ πιθανό να είναι πράγματι έτσι. Όταν μια απώλεια μας ταρακουνήσει, άξαφνα, η καρδιά υποφέρει και νομίζει πως θα πεθάνει. Μετά, για να μπορέσει να τα βγάλει πέρα, ψάχνει έναν τρόπο να μετριάσει τον πόνο της, να προστατευτεί, να κρυφτεί, να γίνει σκληρή.
- Αυτό έπαθε κι η γιαγιά;
- Κάτι τέτοιο. Έχεις ακουστά τον Αντόνιο Ματσάδο;
- Συγγραφέας δεν ήταν;
- Ποιητής. Μεγάλος ποιητής. Έγραψε ένα απ' τα πιο σκληρά και όμορφα ποιήματα που γράφτηκαν ποτέ. Απ' ό,τι θυμάμαι λέει:

Τραγουδώ
σαν περπατώ στο μονοπάτι...
Πέφτει το βράδυ...
Είχα ενός πάθους το αγκάθι στην καρδιά,
μια μέρα το ξερίζωσα
και την καρδιά πια δεν τη νιώθω!
Κι όλος ο κάμπος μια στιγμή
στοχάζεται βουβός και σκοτεινός.
Μεσ' απ' τις λεύκες στο ποτάμι ο άνεμος σφυρίζει.
Βραδιάζει ακόμη πιο πολύ,
κι ο δρόμος που φιδογυρνά
θαμπώνει... και χάνεται.
Το τραγούδι μου ξανά θρηνεί:
Χρυσό και κοφτερό μου αγκάθι...
ποιος θα μπορούσε να σε νιώσει
μες στην καρδιά μπηγμένο!

Αφού άκουσα το ποίημα, έμεινα αμίλητη. Δεν μπορούσα να φανταστώ χειρότερο πράγμα. Να ξεριζώνεις ένα αγκάθι για να μπορέσεις να μείνεις ζωντανός και μετά να συνειδητοποιείς πως ναι μεν δε νιώθεις πόνο χωρίς το αγκάθι, αλλά δεν νιώθεις ούτε την καρδιά σου... Τα μάτια μου θόλωσαν και ήμουν έτοιμη να βάλω τα κλάματα.

Η μαμά το κατάλαβε και άλλαξε ύψος - μίλησε σχεδόν σαν γιατρός.

 

- Η καρδιά περιβάλλεται από μια μεμβράνη, το ήξερες;
- Ναι, το περικάρδιο.
- Ακριβώς. Και η δουλειά περικαρδίου είναι να την προστατεύει. Απ' ό,τι φαίνεται, όταν η καρδιά μας υποφέρει, η μεμβράνη την αγκαλιάζει με μητρική στοργή και σκληραίνει σχηματίζοντας κάτι σαν πανοπλία που μας επιτρέπει να επιβιώσουμε. Χωρίς αυτήν την παραδοσιακή σκληράδα ίσως να μην μπορούσαμε ν' αντέξουμε συναισθηματικά κάποιες δυστυχίες. Αυτό που προσπαθώ να σου εξηγήσω είναι ότι η καρδιά της γιαγιάς πέτρωσε από τη μέρα που της συνέβη κάτι φρικτό, και το περικάρδιό της προσπάθησε να την προστατέψει. Αφού για την αιτία της δυστυχίας της δεν υπήρχε λύση κι ο πόνος δεν έλεγε να φύγει, το περικάρδιο, ποτέ δεν τόλμησε να απελευθερώσει την καρδιά της. Για να την προστατέψει από εκείνη την αβάσταχτη αλήθεια, από εκείνο το καρφωμένο αγκάθι, το περικάρδιο την έσφιξε στην αγκαλιά του με τόση δύναμη που την άφησε αναίσθητη.
- Μαμά, τι θλιβερή ιστορία. Αλλά έτσι, ακόμα κι αν το περικάρδιο υπάρχει για να την προστατεύει, αυτή η προστασία δεν πρέπει να είναι και πολύ καλή για την καρδιά.
- Βέβαια όχι, μπορεί να φτάσει ακόμα και να την σκοτώσει.
- Αλλά εγώ δε θέλω να πεθάνει η γιαγιά. Δεν υπάρχει τίποτα που να μπορούμε να κάνουμε;
- Να έχουμε υπομονή μαζί της, Σοφία. Άνοιξέ της την καρδιά σου, κι άσε να σου ανοίξει κι εκείνη τη δική της, όταν το μπορέσει.

---

Σημείωση: Πολλά να πεις για την παραπάνω ιστορία. Πολλά τα διδάγματα. Και το βιβλίο που την περιέχει, διαμαντάκι. Είναι αυτό που λένε πως κάποια αντίθετα πράγματα πάνε μαζί... Το θάρρος και το θράσος για παράδειγμα... Η πηγή του συναισθήματος ή της πράξης είναι ίδια και στη μία και στην άλλη περίπτωση. Το κίνητρο όμως, η κατεύθυνση των πραγμάτων είναι που διαφέρει... Γι' αυτό να ευχόμαστε ο Θεός να κατευθύνει το λογισμό μας και να μας κάνει όχι να είμαστε διακριτικοί στο φαίνεσθαι αλλά να έχουμε κατά Θεόν διάκριση...