Ιστοσελίδες Κοινωνικής Δικτύωσης
Η σύγχρονη εποχή δε διαφέρει και πολύ από τις περασμένες. Ακόμη συμβαίνουν θαύματα ή ατυχίες στη ζωή του κάθε ανθρώπου. Ακόμη κάποιοι αδικούνται τη στιγμή που κάποιοι κερδίζουν περισσότερα. Όμως ποτέ πριν δεν είχε εκμεταλλευτεί τόσο έντονα η ανάγκη επικοινωνίας των ανθρώπων μεταξύ τους.
Ήδη από τη δεκαετία του '90, όταν πρωτοδιαδόθηκαν τα γνωστά κινητά τηλέφωνα στην Ελλάδα, ξεκίνησε η εμπορευματοποίηση της επικοινωνίας μέσω των εταιριών που υποστήριζαν τη δικτύωσή τους(Telestet, Panafon, Cosmote). Κάποιοι ίσως θεωρήσουν πως αυτό έγινε και παλαιότερα (πχ. αστικές γραμμές ΟΤΕ) αλλά τα πράγματα δεν ήταν τόσο “ύποπτα” τότε. Προφανώς και μία εταιρία ολοκληρώνει ένα έργο με σκοπό να αποφέρει αυτό κέρδος πίσω σε αυτήν. Όταν, λοιπόν, ο ΟΤΕ πραγματοποιεί καλωδίωση σχεδόν όλου του ελλαδικού χώρου, είναι αυτονόητο πως θα χρεώσει με ένα πάγιο και μια συνδρομή τους πελάτες της. Όπως έγινε και με τα κινητά τηλέφωνα και την εγκατάσταση κεραιών που επίσης χρεώνονται στους συνδρομητές.
Με το πέρασμα του χρόνου, οι συνδρομητές άρχισαν να καταλαβαίνουν ότι τα μηνύματά τους αποθηκεύονται στους υπολογιστές της εκάστοτε εταιρίας(απόλυτα λογικό από τη στιγμή που όταν στέλνουμε ένα μήνυμα, αυτό παραμένει αποθηκευμένο μέχρι να παραληφθεί ή μέχρι να ξεπεραστεί ένα συγκεκριμένο χρονικό όριο). Πριν καιρό, όταν εμφανίστηκε το θέμα της Vodafone και της Siemens, περί υποκλοπών, έγινε αντιληπτό ότι και οι συνομιλίες αποθηκεύονται. Και ξεπωλούνται παράνομα.
Αυτό, όμως, ήταν το χτες. Το σήμερα περιλαμβάνει υπολογιστή σε κάθε σπίτι, συνδρομή για σύνδεση στο διαδίκτυο(internet), πολλούς ηλεκτρονικούς λογαριασμούς για κάθε χρήστη (e-mail, blog, websites, e-banking, e-shopping), και ειδικά πιο τελευταία και πάρα πολλές ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης.
Αυτές οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης διαφέρουν από τις υπόλοιπες απλές ιστοσελίδες δικτύωσης στη λογική τους. Στον ιστοχώρο last.fm για παράδειγμα εγγράφονται χρήστες με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων περί της μουσικής που ακούν, ενώ το artspot.gr κάνει αντίστοιχη δουλειά σε θέματα καλών τεχνών. Και στα δύο, επίσης, ο χρήστης που έχει εγγραφεί σε αυτά, έχει τη δυνατότητα να “ανεβάσει” ηλεκτρονικά φωτογραφίες, βίντεο ή μουσική από το προσωπικό του υλικό που έχει δημιουργήσει ο ίδιος.
Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, όμως, όπως badoo, facebook, hi5 κ.α. έχουν ως λογική ότι ο χρήστης δημιουργεί λογαριασμό σε αυτά τα site, για να παράσχει τα προσωπικά του στοιχεία, να τα δημοσιοποιήσει σε γνωστούς και αγνώστους του διαδικτύου(ακόμη και σε όσους απλώς ψάχνουν πχ. στο Google) ώστε όσοι επιθυμούν να τον κάνουν “φίλο” τους. Φυσικά, τα δεδομένα του κάθε χρήστη κάπου αποθηκεύονται. Είτε αυτά τα δεδομένα αφορούν καθημερινές φωτογραφίες τοπίων χωρίς πρόσωπα, είτε αφορούν το πού μένει ή συχνάζει ή πού εργάζεται ο χρήστης, αποθηκεύονται σε βάσεις δεδομένων(μεγάλες λίστες) όπου ο εκάστοτε διαχειριστής του site μπορεί να τις αναγνώσει ολοκάθαρα, σα να διαβάζει εφημερίδα στο σπίτι του. Κι αν υποθέσουμε ότι εταιρίες πληρώνουν εκατομμύρια προκειμένου να μάθουν στοιχεία για τους ανθρώπους, ώστε να μπορέσουν να βρουν τρόπους να τους πουλήσουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους, μπορεί να γίνει αντιληπτό ότι οι διαχειριστές δε θα κρατήσουν τις πληροφορίες που μας αφορούν, και τους έχουμε αβίαστα δώσει, για τον εαυτό τους, χωρίς να προσπαθήσουν να ωφεληθούν από αυτές. Να σημειωθεί πως όταν γίνεται αναφορά σε εταιρίες, εννοούνται εταιρίες που βοηθούν ή αποθαρρύνουν τους πελάτες από την αγορά ενός προϊόντος, μέχρι και εταιρίες που βοηθούν ή αποθαρρύνουν τους πολίτες ώστε να ανέβει ή όχι μία κυβέρνηση.
Ίσως άκρως συνωμοσιολογικό. Ίσως πάλι και όχι. Το σίγουρο είναι ότι κατ' επιλογήν μας, έχουμε καταντήσει(ή “καταλήξει” αν φαίνεται σκληρό το “καταντήσει”) 1 στις 3 λέξεις της καθημερινής μας ζωής και της συνεννόησής μας με τους άλλους να είναι “facebook”,”msn”, ”hi5”. Χάνουμε όλο και περισσότερο το δικαίωμα να διατηρήσουμε το όνομά μας για εμάς, τη ζωή μας και την εργασία μας για αυτούς που θέλουμε στη ζωή μας και που αγαπάμε, και επειδή το κάνει ένας ή δύο, ακολουθούμε κι εμείς. Επειδή βλέπουμε σε μία σελίδα που προσπαθούμε να γραφτούμε χρήστες, να μας έχει κενά πεδία για το όνομά μας, το επάγγελμά μας, τη φωτογραφία μας, τη φωτογραφία της κοπέλας μας, της μάνας μας κ.ο.κ. νομίζουμε πως είναι υποχρεωτικό και να τα συμπληρώσουμε. Και τα δίνουμε. Και ακολουθούμε τη μόδα. Σαν τα πρόβατα. Κι η αλήθεια είναι πως δεν είναι κακό να είσαι πρόβατο. Απλώς, χρειάζεται και ο κατάλληλος βοσκός.
Ήδη από τη δεκαετία του '90, όταν πρωτοδιαδόθηκαν τα γνωστά κινητά τηλέφωνα στην Ελλάδα, ξεκίνησε η εμπορευματοποίηση της επικοινωνίας μέσω των εταιριών που υποστήριζαν τη δικτύωσή τους(Telestet, Panafon, Cosmote). Κάποιοι ίσως θεωρήσουν πως αυτό έγινε και παλαιότερα (πχ. αστικές γραμμές ΟΤΕ) αλλά τα πράγματα δεν ήταν τόσο “ύποπτα” τότε. Προφανώς και μία εταιρία ολοκληρώνει ένα έργο με σκοπό να αποφέρει αυτό κέρδος πίσω σε αυτήν. Όταν, λοιπόν, ο ΟΤΕ πραγματοποιεί καλωδίωση σχεδόν όλου του ελλαδικού χώρου, είναι αυτονόητο πως θα χρεώσει με ένα πάγιο και μια συνδρομή τους πελάτες της. Όπως έγινε και με τα κινητά τηλέφωνα και την εγκατάσταση κεραιών που επίσης χρεώνονται στους συνδρομητές.
Με το πέρασμα του χρόνου, οι συνδρομητές άρχισαν να καταλαβαίνουν ότι τα μηνύματά τους αποθηκεύονται στους υπολογιστές της εκάστοτε εταιρίας(απόλυτα λογικό από τη στιγμή που όταν στέλνουμε ένα μήνυμα, αυτό παραμένει αποθηκευμένο μέχρι να παραληφθεί ή μέχρι να ξεπεραστεί ένα συγκεκριμένο χρονικό όριο). Πριν καιρό, όταν εμφανίστηκε το θέμα της Vodafone και της Siemens, περί υποκλοπών, έγινε αντιληπτό ότι και οι συνομιλίες αποθηκεύονται. Και ξεπωλούνται παράνομα.
Αυτό, όμως, ήταν το χτες. Το σήμερα περιλαμβάνει υπολογιστή σε κάθε σπίτι, συνδρομή για σύνδεση στο διαδίκτυο(internet), πολλούς ηλεκτρονικούς λογαριασμούς για κάθε χρήστη (e-mail, blog, websites, e-banking, e-shopping), και ειδικά πιο τελευταία και πάρα πολλές ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης.
Αυτές οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης διαφέρουν από τις υπόλοιπες απλές ιστοσελίδες δικτύωσης στη λογική τους. Στον ιστοχώρο last.fm για παράδειγμα εγγράφονται χρήστες με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων περί της μουσικής που ακούν, ενώ το artspot.gr κάνει αντίστοιχη δουλειά σε θέματα καλών τεχνών. Και στα δύο, επίσης, ο χρήστης που έχει εγγραφεί σε αυτά, έχει τη δυνατότητα να “ανεβάσει” ηλεκτρονικά φωτογραφίες, βίντεο ή μουσική από το προσωπικό του υλικό που έχει δημιουργήσει ο ίδιος.
Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, όμως, όπως badoo, facebook, hi5 κ.α. έχουν ως λογική ότι ο χρήστης δημιουργεί λογαριασμό σε αυτά τα site, για να παράσχει τα προσωπικά του στοιχεία, να τα δημοσιοποιήσει σε γνωστούς και αγνώστους του διαδικτύου(ακόμη και σε όσους απλώς ψάχνουν πχ. στο Google) ώστε όσοι επιθυμούν να τον κάνουν “φίλο” τους. Φυσικά, τα δεδομένα του κάθε χρήστη κάπου αποθηκεύονται. Είτε αυτά τα δεδομένα αφορούν καθημερινές φωτογραφίες τοπίων χωρίς πρόσωπα, είτε αφορούν το πού μένει ή συχνάζει ή πού εργάζεται ο χρήστης, αποθηκεύονται σε βάσεις δεδομένων(μεγάλες λίστες) όπου ο εκάστοτε διαχειριστής του site μπορεί να τις αναγνώσει ολοκάθαρα, σα να διαβάζει εφημερίδα στο σπίτι του. Κι αν υποθέσουμε ότι εταιρίες πληρώνουν εκατομμύρια προκειμένου να μάθουν στοιχεία για τους ανθρώπους, ώστε να μπορέσουν να βρουν τρόπους να τους πουλήσουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους, μπορεί να γίνει αντιληπτό ότι οι διαχειριστές δε θα κρατήσουν τις πληροφορίες που μας αφορούν, και τους έχουμε αβίαστα δώσει, για τον εαυτό τους, χωρίς να προσπαθήσουν να ωφεληθούν από αυτές. Να σημειωθεί πως όταν γίνεται αναφορά σε εταιρίες, εννοούνται εταιρίες που βοηθούν ή αποθαρρύνουν τους πελάτες από την αγορά ενός προϊόντος, μέχρι και εταιρίες που βοηθούν ή αποθαρρύνουν τους πολίτες ώστε να ανέβει ή όχι μία κυβέρνηση.
Ίσως άκρως συνωμοσιολογικό. Ίσως πάλι και όχι. Το σίγουρο είναι ότι κατ' επιλογήν μας, έχουμε καταντήσει(ή “καταλήξει” αν φαίνεται σκληρό το “καταντήσει”) 1 στις 3 λέξεις της καθημερινής μας ζωής και της συνεννόησής μας με τους άλλους να είναι “facebook”,”msn”, ”hi5”. Χάνουμε όλο και περισσότερο το δικαίωμα να διατηρήσουμε το όνομά μας για εμάς, τη ζωή μας και την εργασία μας για αυτούς που θέλουμε στη ζωή μας και που αγαπάμε, και επειδή το κάνει ένας ή δύο, ακολουθούμε κι εμείς. Επειδή βλέπουμε σε μία σελίδα που προσπαθούμε να γραφτούμε χρήστες, να μας έχει κενά πεδία για το όνομά μας, το επάγγελμά μας, τη φωτογραφία μας, τη φωτογραφία της κοπέλας μας, της μάνας μας κ.ο.κ. νομίζουμε πως είναι υποχρεωτικό και να τα συμπληρώσουμε. Και τα δίνουμε. Και ακολουθούμε τη μόδα. Σαν τα πρόβατα. Κι η αλήθεια είναι πως δεν είναι κακό να είσαι πρόβατο. Απλώς, χρειάζεται και ο κατάλληλος βοσκός.
Σχόλια