Ρούνι-Ρούνι, ύπουλο κακό...

Το καλοκαίρι μας τελείωσε (όσο σκληρό κι αν ακούγεται). Ο Σεπτέμβριος αριθμεί ήδη 19 μέρες. Κάποιοι νοσταλγούν τις διακοπές, κάποιοι χαίρονται που έρχεται ο χειμώνας, ενώ υπάρχει και ένα γενικότερο "πάλης ξεκίνημα - νέοι αγώνες" κλίμα από τις επιστροφές σε σχολεία και δουλειές, όλα συνοδεία ενός "Λονδρέζικου" από καιρικής άποψης δεκαπενθήμερου, που μας έστειλε, πρόωρα, να ψάχνουμε στις ντουλάπες μας θαμμένα μακρυμάνικα και ζακέτες.

Μέσα σε όλο αυτό το χαμό και μια ανάσα πριν από τις εκλογές, ήρθε η ώρα να θυμηθούμε και ένα παλιό φίλο που πέρυσι μας απασχόλησε πολύ και προβλέπεται φέτος να μας απασχολήσει περισσότερο... Αναφέρομαι, ασφαλώς, στη γρίπη των χοίρων.

Και γιατί είναι τώρα η κατάλληλη ώρα να ασχοληθούμε με αυτό το θέμα; Για έναν πολύ απλό λόγο. Το φθινόπωρο και ο χειμώνας είναι οι δυο εποχές που ευνοείται η μετάδοση του ιού της γρίπης, λόγω του συγχρωτισμού σε κλειστούς χώρους. Πρόκειται, δηλαδή, για εποχική ασθένεια και δεν υπάρχει χειμώνας που να μην έχουμε κρούσματά της, πόσο μάλλον μετά από τις διακοπές, που όλοι μας ήρθαμε έμμεσα σε επαφή με χιλιάδες τουρίστες. Σε αυτά τα πλαίσια, λοιπόν, ας επανεξετάσουμε το θέμα και αυτή τη φορά με πιο καθαρό μυαλό, ψυχραιμία και με λιγότερες ανακρίβειες και υπερβολές από τα Μ.Μ.Ε.

Κατ' αρχάς, για να βάλουμε και λίγο τα πράγματα στη θέση τους, ας αφήσουμε στην άκρη τις περσινές υστερείες, καταστροφολογίες και κρίσεις πανικού! Η γρίπη των χοίρων δεν είναι κάποια καινούρια, "μυστηριώδης" ασθένεια. Η γρίπη είναι γρίπη! Τη γνωριμία μας με τον ιό και τα συμπτώματα του όλοι την έχουμε κάνει, οπότε ας σταματήσουμε να την αντιμετωπίζουμε σαν να είναι beriberi, πανούκλα ή τύφος. Καλό θα ήταν, επίσης, να αρχίσουμε να την αποκαλούμε με τις επίσημες ονομασίες της, καθώς μπορεί το "γρίπη των χοίρων" να είναι δημοφιλές στο λαό, όμως είναι ανακριβές, αφού πρόκειται πλέον για ανθρώπινη αρρώστια και άλλωστε τα καημένα τα γουρουνάκια δεν φταίνε. Ιός της νέας γρίπης (novel flu virus), λοιπόν, όπως τον αποκαλεί η Κομισιόν, ή γρίπη Α (H1N1), σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Ας δούμε, εν συνεχεία, τι ακριβώς είναι αυτός ο ιός. Η γρίπη των χοίρων είναι μια ασθένεια του αναπνευστικού συστήματος, μια μορφή γρίπης που αρχικά προσέβαλε μόνο τα γουρούνια, όπως δηλώνει άλλωστε και το όνομά της. Πέρασε στον άνθρωπο από ανθρώπους που είχαν στενή επαφή με τα συμπαθή, στρουμπουλά τετράποδα και κρούσματά της σε ανθρώπους υπήρχαν και πολλά χρόνια πριν, όμως η ασθένεια δεν μεταφερόταν από άνθρωπο σε άνθρωπο, αφού ως στόχο είχε τα γουρούνια. Τι άλλαξε από τότε και πλέον προσβάλει ανθρώπους και κολάει από τον έναν στον άλλο; Μα, ο ίδιος ο ιός. Ο ιός της νέας γρίπης είναι μια μετάλλαξη της απλής γρίπης. Όλοι οι ιοί μεταλλάσσονται και ο ιός της γρίπης πιο τακτικά από όλους. Έτσι, ο νέος ιός περιέχει γενετικό υλικό από τέσσερις προϋπάρχουσες μορφές, δυο από τη γρίπη των χοίρων, ένα από τη γρίπη των πτηνών και ένα από την ανθρώπινη.

Ο ιός της γρίπης δεν είναι ένας, αλλά ένα τεράστιο σόι από ιούς, στο οποίο κάθε συγγενής έχει τον δικό του ιδιότροπο χαρακτήρα και όλοι μαζί έρχονται κάθε χειμώνα και στήνουν γλέντι στις δουλειές μας, στα σχολεία και όπου αλλού μαζευόμαστε σε μεγάλες ομάδες. Καθώς "συναναστρέφονται" όλοι αυτοί οι ιοί, συχνά δημιουργούν νέα στελέχη. Τα νέα στελέχη δεν έχουν ποτέ περάσει από τον οργανισμό μας, οπότε δεν έχουμε και τα κατάλληλα αντισώματα για να τα αντιμετωπίσουμε. Όσο πιο διαφορετικά είναι τα νέα στελέχη μιας χρονιάς από την προηγούμενη, τόσο πιο πολλοί άνθρωποι θα νοσήσουν. Αυτός είναι και ο λόγος που κάθε χρόνο το εμβόλιο της γρίπης είναι διαφορετικό. Αν δε το νέο στέλεχος είναι πολύ διαφορετικό, μπορεί να προκαλέσει πανδημία, δηλαδή να νοσήσουν αρκετά περισσότεροι άνθρωποι από ότι συνήθως. Πανδημίες συμβαίνουν συχνά, μερικές όμως δεν γίνονται γνωστές καθώς δεν απασχόλησαν τα Μ.Μ.Ε. Και το αναφέρω αυτό, γιατί η λέξη και μόνο φέρνει σε κάποιους πυρετό. Αυτό συνέβη και πέρυσι. Αυτός ο νέος ιός είναι καινούριος για το ανοσοποιητικό μας σύστημα και συνεπώς δεν έχουμε τα αντισώματα για να τον αντιμετωπίσουμε.

Έρχεται εδώ το ερώτημα του πόσο επικίνδυνος είναι ο ιός. Η θνησιμότητα από το νέο ιό είναι περίπου 6-7%, περίπου επταπλάσια της συνήθους, εποχιακής γρίπης. Πιο επικίνδυνη φαίνεται, λοιπόν, να είναι η μόλυνση από τη γρίπη των πτηνών, η οποία σκοτώνει γύρω στο 60% των θυμάτων της. Πάντως, στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα θύματα της νέας γρίπης είχαν και άλλα προβλήματα υγείας. Αν, δηλαδή, νοσήσει κάποιος που δεν έχει ήδη ευαίσθητη υγεία και ακολουθήσει τις οδηγίες των γιατρών, σε γενικές γραμμές δεν διατρέχει κίνδυνο. Ας δούμε, όμως, επιγραμματικά τι προκαλεί η νόσος. Τα συμπτώματα με τη γρίπη χοίρων είναι παρόμοια με άλλες μορφές γρίπης, και περιλαμβάνουν:

• πυρετό
• βήχα
• πονοκέφαλο
• πόνο στους μυς και τις κλειδώσει
• πόνο στο λαιμό
• καταρροή
• εξάντληση
• εμετό
• διάρροια

Άνθρωποι με υψηλότερο κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών περιλαμβάνουν τις ηλικίες 65 χρονών και και μεγαλύτερους, ή παιδιά νεώτερα από 5 χρονών, έγκυοι γυναίκες, και άνθρωποι οποιασδήποτε ηλικίας με τις ιατρικές καταστάσεις, όπως το άσθμα, ο διαβήτης, η παχυσαρκία. Επίσης, ασθενείς με καρδιακές παθήσεις, ή αποδυναμωμένο ανοσοποιητικό σύστημα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο (π.χ. AIDS-HIV). Μάλιστα, σύμφωνα με το CDC (Centers for Disease Control and Prevention - Κέντρα για τον Έλεγχο και την Πρόληψη των Ασθενειών), περισσότερο από 70% των εισαγωγών σε νοσοκομείο στις ΗΠΑ είναι άνθρωποι με τους παραπάνω λόγους, και οι περισσότερες περιπτώσεις είναι ήπιες.

Τα συμπτώματα που χρήζουν ιατρικής παρακολούθησης περιλαμβάνουν μπλε χείλια και δέρμα, αφυδάτωση, γρήγορη αναπνοή, υπνηλία, σημαντική οξυθυμία και επίσης έλλειψη επιθυμίας για αγκάλιασμα στα παιδιά, ενώ, στους ενήλικους, μαζί με τα τυπικά συμπτώματα γρίπης είναι γρήγορη αναπνοή, πόνος στο στήθος ή την κοιλιά, ξαφνικός ίλιγγος ή σύγχυση. Αν εμφανιστούν κάποια από αυτά τα συμπτώματα τότε απαραιτήτως πρέπει να επικοινωνήσουμε με το γιατρό μας. Πρέπει, όμως, να τρέξουμε και στο νοσοκομείο; Όπως έχουν τονίσει το ΚΕΕΛΠΝΟ και το ΕΚΕΠΥ, αν δεν είστε βαριά άρρωστοι μην τρέχετε στα νοσοκομεία! Όλοι μας μπορούμε να καταλάβουμε αν πρέπει να εισαχθούμε στο νοσοκομείο και αν όχι, μπορούμε να συμβουλευτούμε το γιατρό μας. Όχι, όμως, αμέσως στο νοσοκομείο και αυτό για τρεις λόγους:

1. Η γρίπη δε θεραπεύεται με κάποιο ειδικό φάρμακο, οπότε το νοσοκομείο δεν μπορεί να βοηθήσει και πολύ, πρέπει η ασθένεια να κάνει τον κύκλο της. Και φυσικά δεν χρειάζεται να κάνετε εξετάσεις για να δείτε αν έχετε τη νέα γρίπη, διότι όποια γρίπη και να είναι με τον ίδιο τρόπο θα περάσει.
2. Αν γεμίσουμε τα νοσοκομεία, το προσωπικό δεν θα επαρκεί για αυτούς που το έχουν πραγματικά ανάγκη. Δεν θα αναφερθώ καν στο τι θα γίνει με τα ράντζα.
3. Με το να μαζευόμαστε σε ένα μέρος δημιουργούμε τέλειες συνθήκες για να αναπτυχθεί ο ιός.

Σύμφωνα με άρθρο στην εφημερίδα New York Times, «...Η επίσκεψη στα εκτακτα περιστατικά των νοσοκομείων με πολλούς άρρωστους ανθρώπους μπορεί πραγματικά να σε βάλει σε περισσότερο κίνδυνο...». Ο Δρ Steven J. Davidson, ο πρόεδρος του τμήματος ιατρικής έκτακτης ανάγκης στο ιατρικό κέντρο Maimonides στο Μπρούκλιν σχολίασε: "πραγματικά θα προτιμούσαμε τους ασθματικούς και τις έγκυες γυναίκες να έμεναν μακρυά από τα έκτακτα περιστατικά."

Πώς πρέπει να συμπεριφερθούμε απέναντι σε αυτή την κατάσταση; Εφαρμόζοντας κάποιες απλές και πρακτικές συνήθειες, που καλό θα ήταν να τις κάνουμε μέρος της ζωής μας.

1. Τηρούμε τους γενικούς κανόνες υγιεινής. Δε βήχουμε και δε φταρνιζόμαστε μπροστά στον κόσμο, καλύπτουμε πρώτα τη μύτη και το στόμα μας με χαρτομάντιλο ή προσεκτικά με το βραχίονά μας. Πλένουμε τακτικά και συχνά τα χέρια μας, με σαπούνι και νερό ή με μαντιλάκια οινοπνεύματος, αν είμαστε στο δρόμο, ειδικά πριν φάμε ή αγγίξουμε τα μάτια ή το στόμα μας. Αποφεύγουμε τους στενούς εναγγαλισμούς, ιδιαίτερα με άρρωστα άτομα.
2. Αποφεύγουμε όσο γίνεται πολυσύχναστα μέρη.
3. Προσέχουμε ιδιαίτερα τα βρέφη και τα μικρά παιδιά.
4. Αν νοσήσουμε, μένουμε στο σπίτι! Δεν χρειάζεται να κολλήσουμε και άλλους.
5. Δεν παίρνουμε φάρμακα, εκτός αν μας το συστήσει ο γιατρός. Το γνωστό tamiflu δεν είναι πάντα αποτελεσματικό και έχει αξία μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις.
6. Ενημερωνόμαστε!
7. Αν νοσήσουμε, μπορούμε να φοράμε και μια χειρουργική μάσκα και περισσότερη ασφάλεια.
8. Η κατανάλωση χοιρινού κρέατος δεν έχει βρεθεί να φέρνει γρίπη, όμως είναι απαραίτητο το κρέας να είναι καλά μαγειρεμένο ούτως ή άλλως.

Πολλές φορές γίνεται η ερώτηση, αν ο ιός μπορεί να μεταλλαχθεί σε κάτι πιο επικίνδυνο. Σε άρθρο της New York Times, ο DONALD G. McNEIL Jr. αναφέρει ότι οι επιστήμονες, εξετάζοντας τη δομή του ιού, δεν βρίσκουν λόγο να γίνει κάτι τέτοιο σύντομα. Άλλωστε, όπως δηλώνουν, κάτι τέτοιο δεν θα συνέφερε τον ιό, ο οποίος μέχρι στιγμής κάνει καταπληκτική δουλειά στο να επιβιώνει μέσα μας και να πολλαπλασιάζεται, στη μορφή που είναι.

Όσον αφορά τη φαρμακευτική αντιμετώπιση, λόγω του ότι δεν έχει φτάσει σε τελικό στάδιο, ίσως είναι άσκοπο να πούμε πολλά. Αυτή τη στιγμή, δυο αντι-γριπικά φάρμακα φαίνεται να είναι αποτελεσματικά κατά της νόσου, το Tamiflu και το Relenza. Πλήρως εξουσιοδοτημένο εμβόλιο γρίπης χοίρων δεν θα υπάρχει διαθέσιμο πριν το τέλος του 2009. O Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έδωσε τον Ιούλιο του 2009, την άδεια σε οκτώ φαρμακευτικές εταιρείες να παρασκευάσουν το νέο εμβόλιο. Αυτές ήταν οι Sanofi-Aventis, Baxter, Novartis, Nobilon, GlaxoSmithKline, Solvay, CSL και AstraZeneca. Η αμερικανική φαρμακευτική εταιρία Baxter International Inc έχει δεχθεί παραγγελίες από 50 κυβερνήσεις, ενώ η ελβετική φαρμακευτική εταιρία Novartis έχει πάρει πολλές παραγγελίες και συζητά με άλλες 35 κυβερνήσεις. Ο αμερικανικός στόχος είναι να γίνουν 600 εκατομμύρια δόσεις σε έξι μήνες, αρκετό για δύο δόσεις για κάθε Αμερικανό, με ένα εκτιμώμενο κόστος $8 δισεκατομμυρίων. Εκτός ΗΠΑ, ενδεικτικά η γαλλική κυβέρνηση ετοιμάζεται να αγοράσει 100 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου, ενώ η Γερμανία σχεδιάζει τον εμβολιασμό του 1/3 του πληθυσμού της και η Αυστραλία παρήγγειλε 21 εκατομύρια δόσεις του νέου εμβολίου. Η Επίτροπος Υγείας της ΕΕ, κα Αντρούλα Βασιλείου, τάχθηκε υπέρ μιας κοινής στρατηγικής εμβολιασμού για τη νέα γρίπη Α (Η1Ν1), η οποία συνίσταται κυρίως στην επιλογή των ομάδων προτεραιότητας του ευρωπαϊκού πληθυσμού. Μεταξύ άλλων δήλωσε: "Πιστεύω ότι είναι σημαντικό οι χώρες μέλη να συμφωνήσουν στους τρόπους παραγωγής, διαθεσιμότητας και διανομής των εμβολίων"..."Εάν χρειαστούμε ένα εμβόλιο το φθινόπωρο και εάν η διαθεσιμότητα δεν είναι επαρκής για όλους, θα πρέπει να προσδιορίσουμε τις ομάδες του πληθυσμού στις οποίες πρέπει να δοθεί προτεραιότητα, όσον αφορά τον εμβολιασμό, όπως οι ηλικιωμένοι ή τα άτομα με ειδικές ανάγκες"..."Δεν θα έχουμε από την πρώτη κιόλας ημέρα τεράστιες ποσότητες του εμβολίου στη διάθεσή μας".

Φυσικά, πολλές είναι οι θεωρίες συνωμοσίας γύρω από το θέμα, καθώς δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν πως αυτή η πανδημία είναι ένα καλοστημένο σχέδιο για να βγάλουν λεφτά οι φαρμακευτικές. Προσωπικά δεν μπορώ να ασχοληθώ με αυτό, καθώς πιστεύω δεν έχει νόημα να λέμε πράγματα που δεν μπορούμε να αποδείξουμε. Το μόνο σίγουρο, όμως, είναι ότι η πανδημία είναι αληθινή, είτε μας αρέσει είτε όχι. Μπορεί οι θεωρίες συνωμοσίας να είναι γοητευτικές για πολλούς, όμως καλό είναι να μην παίζουμε με τις ανθρώπινες ζωές. Αφού υπάρχει πρόβλημα, πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Για την απλή γρίπη δεν κάνουμε κάθε χρόνο εμβόλιο. Δεν έχει κανένα νόημα και απλώς επιβαρύνει τον οργανισμό μας. Γιατί πρέπει να κάνουμε τώρα; Γιατί να δεχθούμε ένα εμβόλιο αμφίβολης αποτελεσματικότητας και πιθανώς επικίνδυνο, ειδικά αφού "ξέρουμε" ότι είναι κόλπο των φαρμακευτικών; Η απάντηση είναι ότι η συγκεκριμένη γρίπη έχει ιδιαίτερα σκληρά συμπτώματα, είναι πιο "βαριά" από την απλή και ήδη γνωστή γρίπη. Επιβαρύνει το αναπνευστικό σύστημα πολύ έντονα και αν εξελιχθεί και σε πνευμονία τα πράγματα μπορεί να γίνουν άσχημα. Αυτό σημαίνει ότι οι ευαίσθητες ομάδες, που αναφέρθηκαν και παραπάνω, καλό θα ήταν να αποφύγουν τον κίνδυνο. Με τον εμβολιασμό μπορούμε να αποφύγουμε να νοσήσουμε, αν είμαστε στις ευπαθείς ομάδες, ή να κολλήσουμε τους δικούς μας και γλιτώνουμε από γεμάτα νοσοκομεία με κρούσματα. Όσο για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του εμβολίου, αυτά δεν μπορούμε να τα κρίνουμε εμείς, αλλά οι ειδικοί (η ανακοίνωση του Π.Ο.Υ. στο link αξίζει μια ανάγνωση). Κάθε εμβόλιο πριν δοθεί στο κοινό εξετάζεται για τις παρενέργειες που πιθανόν προκαλεί, ώστε αυτές να εξαλοιφθούν. Για να γίνει μαζική παραγωγή εμβολίου, σημαίνει πως ο κίνδυνος από την ασθένεια είναι μεγαλύτερος από την απίθανη περίπτωση το εμβόλιο να εμφανίσει σε κάποιον κάποια σπάνια ή άγνωστη παρενέργεια. Η υπεύθυνη συμπεριφορά, λοιπόν, είναι να εμβολιαστούμε αν μας ζητηθεί, ασχέτως του αν πιστεύουμε πως είναι όλα ψέματα. Είναι σημαντικό για την υγεία ΟΛΩΝ!

Πολύς λόγος έγινε και για κλείσιμο των σχολείων. Μια τέτοια ενέργεια δεν θα είχε ιδιαίτερη αξία, παρά μόνο προληπτικά και μόνο εφόσον οι μαθητές δεν συναναστρέφονταν μεταξύ τους εκτός σχολείου. Σύμφωνα με δηλώσεις του Υπουργού στην τηλεόραση, τα σχολεία θα κλείσουν αν τα ποσοστά απουσιών λόγω γρίπης αγγίξουν το 40%. Το ποσοστό αυτό είναι αστρονομικό, οπότε πρακτικά δεν υπάρχει πιθανότητα να κλείσουν τα σχολεία, ειδικά αφού κάτι τέτοιο θα είχε μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις. Υπάρχουν, όμως, συγκεκριμένα μέτρα που έχει συστήσει ο Π.Ο.Υ. για τα σχολεία.

Έχοντας υπόψιν μας όλα αυτά και με λίγη κοινή λογική πιστεύω πως μπορούμε να φιλτράρουμε τις ανοησίες και την παραπληροφόρηση που πηγάζει από διάφορους άσχετους, τυχάρπαστους που κάνουν δηλώσεις χωρίς να ξέρουν ή να έχουν ερευνήσει για τι πράγμα μιλάνε. Ο ιός δυστυχώς δημιουργήθηκε. Να του κάνουμε φλιτ και να φύγει δεν γίνεται, οπότε θα αναγκαστούμε λίγο-πολύ όλοι μας κάποια στιγμή να τον υποστούμε. Αν όχι φέτος, μπορεί του χρόνου ή και πιο μετά. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να είμαστε προσεκτικοί και να μην πανικοβαλλόμαστε στην προοπτική να νοσήσουμε, καθώς και αυτό να συμβεί, το μόνο που χρειάζεται είναι να ακολουθήσουμε τις οδηγίες των γιατρών και σύντομα η ασθένεια θα κάνει τον κύκλο της και θα μας αφήσει... και μετά από 4-5 χρόνια ούτε που θα το θυμόμαστε.

P.S.: Ζητώ συγγνώμη για το post-μαμούθ. Προσπάθησα να το κάνω όσο πιο συμπυκνωμένο γίνεται, όμως πιστεύω ότι σε θέματα υγείας καλό είναι να είμαστε ενημερωμένοι επαρκώς. Και επειδή πρότεινα την ενημέρωση και παραπάνω, παραθέτω στο τέλος δυο αξιόλογες πηγές πληροφόρησης επί του θέματος.

http://news.bbc.co.uk/2/hi/in_depth/world/2009/swine_flu/default.stm

http://pandemicflugr.wordpress.com/