Κλωνοποίηση

Εισαγωγή
Όταν πριν μερικά χρόνια οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι μπορούν να αλλάξουν τον πυρήνα του ωαρίου, και να τον αντικαταστήσουν με ένα κύτταρο από ζωντανό ιστό, προέκυψαν πολλά σενάρια σχετικά με το τί δυνατότητες δίνει η ανακάλυψη αυτή. Όσον αφορά στα σενάρια αυτά, συνδυάστηκαν με τη φαντασία και, με την εξέλιξη του κινηματογράφου, παρουσιάστηκαν στη μεγάλη οθόνη με τη μορφή ταινιών. Ας δούμε, όμως, πρώτα τί είναι η κλωνοποίηση...

Από τη σελίδα αυτή μεταφράζουμε το παρακάτω κείμενο:
Όταν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης αναφέρουν την κλωνοποίηση ως όρο, συνήθως αναφέρονται σε ένα συγκεκριμένο τύπο κλωνοποίησης που ονομάζεται "Reproductive Cloning"(Αναπαραγωγική Κλωνοποίηση). Όμως, υπάρχουν διαφορετικοί τύποι κλωνοποίησης και οι τεχνολογίες κλωνοποίησης χρησιμοποιούνται για άλλες μεθόδους πέραν της παραγωγής του γενετικού διδύμου ενός οργανισμού [...]. Αναφέρονται οι 3 παρακάτω τύποι τεχνολογιών κλωνοποίησης:
1.Τεχνολογία αναδόμησης του DNA ή Κλωνοποίηση DNA(recombinant DNA technology or DNA cloning)
2.Αναπαραγωγική Κλωνοποίηση
3.Θεραπευτική κλωνοποίηση.


Κλωνοποίηση DNA
[...]Η πρώτη μέθοδος αφορά στη μεταφορά ενός κομματιού DNA που μας ενδιαφέρει από έναν οργανισμό σε ένα αυτο-αναπαραγόμενο γενετικό στοιχείο όπως ένα βακτηριακό πλασμώδιο. Έπειτα, το DNA χορηγείται σε ένα ξένο κύτταρο που το φιλοξενεί, Αυτή η τεχνολογία υπάρχει από τη δεκαετία του '70 και αποτελεί μία από τις πιο συνηθισμένες πρακτικές στα εργαστήρια μοριακής βιολογίας στις μέρες μας[...]. Ερευνητές χρησιμοποίησαν τη μέθοδο αυτή για να αντιγράψουν γονίδια και άλλα είδη χρωμοσωμάτων για να αποκτήσουν αρκετά πανομοιότυπα αντίτυπα του υλικού για περαιτέρω μελέτη.

Η 1η αυτή μέθοδος κλωνοποίησης, δε φαίνεται να προκαλεί ερωτήματα(ηθικά ή κοινωνικά). Ίσως γιατί τα πλασμώδια αυτά δεν επηρεάζουν τους ανθρώπους. Ίσως και όχι. Όπως και να έχει, δεν προβάλλεται κάτι παράξενο από τη διαδικασία αυτή. Ερευνητές απλώς παράγουν υλικό για μεταγενέστερη έρευνα. Οι άλλες δύο μέθοδοι, όμως, οφείλουν να συζητηθούν.

Αναπαραγωγική Κλωνοποίηση
Συνεχίζοντας τη μετάφραση του άρθρου της προηγούμενης σελίδας διαβάζουμε:
Η Αναπαραγωγική κλωνοποίηση είναι η τεχνολογία που χρησιμοποιείται για να παράγει ένα ζώο που έχει τον ίδιο πυρήνα DNA όπως ένα άλλο ζώο που υπάρχει(ή κάποτε υπήρξε).

Η Dolly, για παράδειγμα, δημιουργήθηκε μέσω της διαδικασίας Αναπαραγωγικής Κλωνοποίησης. Η διαδικασία ονομάζεται SCNT(Somatic Cell Nuclear Transfer). Σε αυτή τη διαδικασία, οι επιστήμονες μεταφέρουν γεννητικό υλικό από τον πυρήνα ενός ενήλικου κυττάρου-δότη σε ένα ωάριο του οποίου ο πυρήνας, άρα και το γεννητικό υλικό, έχει αφαιρεθεί. Στο αναδομημένο ωάριο που περιέχει το DNA του κυττάρου-δότη, χορηγούνται χημικά ή ηλεκτρική τάση προκειμένου να ξεκινήσει η διαδικασία της διαίρεσης. Από τη στιγμή που το κλωνοποιημένο έμβρυο φτάσει σε ένα κατάλληλο στάδιο ανάπτυξης, μεταφέρεται στη μήτρα ενός θηλυκού οργανισμού, όπου και συνεχίζει να αναπτύσσεται μέχρι τη γέννα
.

Σχετικά με το τί ακριβώς σημαίνει SCNT μπορούμε να δούμε σε αυτή τη σελίδα από όπου μεταφράζουμε:
Somatic Cell: Ένα σωματικό κύτταρο είναι ένα οποιοδήποτε κύτταρο του σώματος εκτός από τα δύο είδη αναπαραγωγικών κυττάρων, σπέρματος και ωαρίου[...]. Στα θηλαστικά, κάθε σωματικό κύτταρο έχει 2 ολοκληρωμένα ζεύγη χρωμοσωμάτων, ενώ το σπέρμα και το ωάριο έχουν μόνο ένα ολοκληρωμένο ζεύγος.

Nuclear: Ο πυρήνας είναι σαν τον εγκέφαλο του κυττάρου. Είναι ένα κλειστό μέρος που περιέχει όλη την πληροφορία που χρειάζονται τα κύτταρα προκειμένου να δημιουργήσουν έναν οργανισμό. Αυτή η πληροφορία έρχεται σε μορφή DNA. Αυτές οι διαφορές στο DNA είναι που κάνουν τον καθένα μας μοναδικό.

Transfer: Η μεταφορά ενός αντικειμένου από ένα μέρος σε ένα άλλο
.

Όσον αφορά στη διαδικασία αυτή της Αναπαραγωγικής Κλωνοποίησης, είναι γνωστή η φήμη ότι οι κλώνοι πεθαίνουν πρόωρα. Ο Rudolf Jaenisch είναι ερευνητής στο κέντρο Βιοϊατρικής Έρευνας στο Cambridge της Μασαχουσέτης και σε αυτή τη σελίδα αναφέρεται η προσωπική του εμπειρία και άποψη από όπου μεταφράζουμε:
Λαμβάνοντας υπόψιν όλα τα σφάλματα στην έκφραση των γονιδίων, ο Jaenisch, λέει πως είναι καταπληκτικό που τα (κλωνοποιημένα) έμβρυα καταφέρνουν να επιβιώσουν μέχρι τη γέννα. "Υπάρχει ένα συγκεκριμένο ποσοστό ανοχής απέναντι σε λανθασμένη έκφραση των γονιδίων. Όμως, η ανάπτυξη είναι σαν τη συμφωνία", αναφέρει. "Καθένας οφείλει να παίξει σωστά ώστε η συμφωνία να ακουστεί τέλεια. Μπορείς να κάνεις πάρα πολλά λάθη και η συμφωνία θα συνεχίσει, όμως θα ακούγεται χάλια".

[...]Όταν ένα ζώο κλωνοποιείται, ο πυρήνας του ώριμου ενηλικιωμένου κυττάρου αφαιρείται και εισάγεται σε ωάριο του οποίου ο πυρήνας έχει αφαιρεθεί. Στο νέο αυτό περιβάλλον, το γενετικό υλικό πρέπει κάπως(!) να αναπρογραμματιστεί ώστε να απενεργοποιήσει τα γονίδια εκείνα που αφορούν καθαρά το ενήλικο κύτταρο και να ενεργοποιήσουν τα γονίδια που απαιτούνται για την εμβρυακή ανάπτυξη.

"Θα μπορούσαμε να φανταστούμε ένα κύτταρο από το συκώτι να ζει χαρούμενο, κοιτάζοντας μόνο τη δική του δουλειά, να είναι δηλαδή κύτταρο συκωτιού, και να εκφράζει τα γονίδια εκείνα που το κάνουν κύτταρο για το συκώτι.", λέει ο Colin Stewart του Εθνικού Ινστιτούτου Καρκίνου στο Frederick, Maryland. Αν, όμως, το κύτταρο από το συκώτι μπει σε ένα ωάριο, τότε υποβάλλεται σε παράγοντες για τους οποίους οι ερευνητές δεν γνωρίζουν τίποτα.

"Ξαφνικά",συνεχίζει ο Stewart,"ο χαρούμενος πυρήνας, που λειτουργούσε ως πυρήνας κυττάρου του συκωτιού, οφείλει να απενεργοποιήσει όλα τα γονίδια εκείνα που το κάνουν να λέει 'Κάντε με κύτταρο συκωτιού' και να ενεργοποιήσει όλα εκείνα τα γονίδια που λένε 'Τώρα κάντε με έμβρυο'[...]
.

Όπως αναφέρεται, λίγο παρακάτω, στο ίδιο άρθρο, τα ποντίκια(όπου γίνονται συνήθως τα πειράματα) παρουσιάζουν ιδιαίτερα προβλήματα στον πλακούντα και όχι στο συκώτι. Οι υποψίες πέφτουν στο ότι το υπό ανάπτυξη (κλωνοποιημένο) έμβρυο δεν έχει αρκετό χρόνο ώστε να υποβληθεί σε διαδικασία αναπρογραμματισμού.

Αν δούμε και άλλες σελίδες, όπως πχ. αυτή, θα κατανοήσουμε πως το ότι πετύχαμε την κλωνοποίηση ζώων, έστω με κάποια (σοβαρά) προβλήματα υγείας, δεν σήμαινε πως θα υπάρχει και η αντίστοιχη επιτυχία στον άνθρωπο. Για παράδειγμα, στα κουνέλια η κλασική μέθοδος για την κλωνοποίηση δεν καρποφορούσε:
"Η επιτυχία ήρθε μόνο όταν οι ερευνητές έκαναν κατάλληλες προσαρμογές σύμφωνα με πληροφορίες που είχαν σχετικά με την πρόωρη εμβρυακή ανάπτυξη στα κουνέλια και στον κατάλληλο χρόνο που πρέπει να μεταφερθεί το (κλωνοποιημένο) έμβρυο στη μητέρα".

[...]Η έρευνα αναφέρει πως η κλωνοποίηση μπορεί, πιθανόν, να διεξαχθεί επιτυχώς σε κάθε θηλαστικό λαμβάνοντας υπόψιν τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά των ανώριμων ωαρίων και των εμβρύων[...]. Τα κουνέλια είναι πιο συγγενικά προς τον άνθρωπο απ' ότι τα ποντίκια, οπότε και μπορεί να αποτελέσουν χρήσιμα μοντέλα της ανθρώπινης ασθένειας, ειδικά αν η κλωνοποίηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με άλλα γενετικά εργαλεία
.

Χρήσιμο είναι και αυτό που αναγράφεται στο τέλος της προηγουμένως αναφερόμενης σελίδας για την κλωνοποιημένη γάτα με όνομα "Cc:"(Carbon Copy, χρησιμοποιείται συνήθως στα e-mail για να δηλώσουμε την ομάδα που θα λάβει ένα πιστό αντίγραφο του e-mail που στέλνουμε στον παραλήπτη). Η γάτα, όπως αναφέρεται, έχει διαφορετικά σημάδια από την πραγματική μητέρα, κάτι που μας δείχνει το ρόλο που παίζουν μη-γενετικοί παράγοντες σε χαρακτηριστικά, όπως το χρώμα του τριχώματος.

Θεραπευτική Κλωνοποίηση
Η Θεραπευτική Κλωνοποίηση είναι η κλωνοποίηση που έχει σχέση με τους ανθρώπους. Στο internet υπάρχουν διάφορες σελίδες, όμως δεν ορίζουν όλες με τον ίδιο τρόπο την έννοια αυτή. Για παράδειγμα, στην πρώτη σελίδα που αναφέρθηκε, αναφέρεται πως είναι η παραγωγή ανθρώπινων εμβρύων για χρήση στην έρευνα. Ο σκοπός αυτής της διαδικασίας είναι, όχι να δημιουργηθούν κλώνοι ανθρωπίνων όντων, αλλά, καλύτερα, να καλλιεργηθούν κύτταρα(stem cells) που θα μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν για να μελετηθεί η ανθρώπινη ανάπτυξη και για να βρεθούν θεραπείες για ασθένειες. Αυτή η έννοια μπορεί να σημαίνει ότι θα δημιουργηθούν κύτταρα και θα δοκιμάζονται πάνω σε αυτά τα νέα εμβόλια κτλ ώστε να μην κινδυνεύουν οι άνθρωποι.

Η σελίδα αυτή, αντίθετα, δίνει μια κάπως διαφορετική σκοπιά του θέματος λέγοντας ότι οι ερευνητές ελπίζουν να χρησιμοποιήσουν την τεχνική που ονομάζεται θεραπευτική κλωνοποίηση, για να παράγουν κύτταρα(stem cells) που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να αντικαταστήσουν κατεστραμμένους ιστούς και όργανα. Τα εμβρυακά κύτταρα έχουν την προοπτική να γίνουν οποιοδήποτε σωματικό κύτταρο. Χρησιμοποιώντας, λοιπόν, τα κύτταρα του ίδιου του ατόμου για να δημιουργήσουμε τα αρχικά εμβρυακά κύτταρα, κάθε κύτταρο ή ιστός που μεταμοσχεύεται δε θα απορρίπτεται από το ανοσοποιητικό σύστημα.

Όπως συνεχίζει όμως το πρώτο κείμενο, εξηγώντας τη διαδικασία που διενεργείται στο επόμενο στάδιο:
[...]Τα εμβρυακά κύτταρα εξάγονται από το ωάριο αφού πρώτα έχει αφεθεί σε διαδικασία διαίρεσης για 5 μέρες. Το ωάριο στο στάδιο αυτό της ανάπτυξης ονομάζεται βλαστοκύστη. Η διαδικασία εξαγωγής καταστρέφει το έμβρυο[...].

Η μη-επιστημονική πλευρά
Αν σκεφτείτε αυτά που αναφέρονται παραπάνω, θα ανακαλύψετε κάποια κενά. Έστω ότι το έμβρυο δεν έχει ψυχή και άρα δεν είναι ηθικώς επιλήψιμο να το καταστρέψεις(και όχι "σκοτώσεις"). Ποια η πιθανότητα ο άνθρωπος να χρειάζεται μόνο ένα μικρό κομματάκι ιστού προκειμένου να γιατρευτεί; Πιο πιθανό δεν είναι να θέλει ολόκληρο κάποιο όργανο, παρά ένα κύτταρο ή έναν ιστό; Το έμβρυο είναι προφανές πως δεν είναι σε θέση να παρέχει τα όργανα αυτά. Άρα θα πρέπει να αναπτυχθεί πρώτα και μετά να χρησιμοποιηθεί. Αυτό, όμως, αφενός προκαλεί ερωτήματα όπως "Πού και πώς θα μεγαλώνουν οι κλώνοι;" ή "Το έμβρυο-κλώνος δε θεωρείται ότι έχει ψυχή. Πώς όμως λες το ίδιο και για τον ενήλικα-κλώνο που περπατάει, γελάει, μιλάει και μπορείς να δεις, αγγίξεις, νιώσεις!".

Αυτά τα ερωτήματα είναι αποτελέσματα της σκέψης ή της φαντασίας κάποιων ανθρώπων. Σκέψεις που έγιναν πραγματικότητα μέσα από τον κινηματογράφο. Ταινίες, όπως "The Island", όπου οι κλώνοι κλεισμένοι στην δική τους πραγματικότητα περιμένουν να πάνε στη σωτηρία, στο Νησί, ενώ στην πραγματικότητα περιμένουν να χρειαστούν κάποιο όργανό τους οι πραγματικοί άνθρωποι.

Βασιζόμενοι, επίσης, στην έννοια ότι για να αποκτηθούν τα κύτταρα(stem cells) που χρειάζονται, κάποιο έμβρυο πρέπει να πεθάνει, έχουν βγει και διάφορες άλλες ταινίες που αποτελούν θρίλερ με πρωταγωνιστές κλώνους. Για παράδειγμα, η ταινία "Godsend" αφορά στην κλωνοποίηση ενός παιδιού, το οποίο τελικώς παραδίδεται σε εφιάλτες και πράξεις που πηγάζουν από την κακία. Η προαναφερθείσα ταινία, μάλιστα, προκαλεί σκέψεις όπως "Αν ένας άνθρωπος κλωνοποιηθεί, τότε ο κλώνος του έχει ψυχή;" και "Στα γονίδιά μας αποθηκεύονται αναμνήσεις από τη μέχρι τώρα ζωή μας; Κι αν ναι, αυτές μεταφέρονται με την κλωνοποίηση;". Χαρακτηριστική κι η φράση ενός επιστήμονα από την ταινία που λέει "Αν δεν πρέπει να το κάνω, τότε πώς γίνεται να μπορώ;".

Επίλογος
Διαβάζοντας και το υπόλοιπο κείμενο από τις σελίδες που αναφέρθηκαν παραπάνω, μπορούμε να δούμε πως σκοπός δεν είναι το έμβρυο να μεγαλώσει, αλλά να αναπτυχθεί αρκετά, ώστε να παρέχει τα κύτταρα(stem cells) που χρειάζεται, για να δημιουργηθούν, σε κατάλληλο περιβάλλον και με τα κατάλληλα ερεθίσματα, τα όργανα που απαιτούνται. Ακόμη κι έτσι, όμως, να είναι, πέφτουμε πάλι στο ερώτημα "Το έμβρυο είναι άνθρωπος ή όχι;".

Για τα ζώα που βρίσκονται στα όρια εξαφάνισης έχει νόημα το να κλωνοποιηθούν ώστε να διαιωνιστεί το είδος τους, σύμφωνα με ερευνητές. Ο άνθρωπος, όμως, γιατί να κλωνοποιηθεί; Κάθε οργανισμός στον κόσμο έχει μία αρχή και ένα τέλος. Ίσως το τέλος να είναι δύσκολο όταν ένας γονιός χάνει το παιδί του. Όμως ποιο παιδί του θέλει πίσω; Αυτό που έχασε; Ή ένα που να είναι πανομοιότυπο με αυτό ώστε να το αντικαταστήσει;

Όταν το αμάξι μας μετά από χρόνια χαλάσει, το πετάμε και αγοράζουμε καινούριο. Αυτό επιθυμούμε και για τα παιδιά μας και αυτούς που αγαπάμε;

Σχόλια

Ο χρήστης Chris είπε…
Na pw aplws oti diafwnw me to arthro! Ta vlastokyttara einai eilikrina to kalytero dwro pou mporei na kanei kaneis sto paidi tou! Autos allwste einai kai o logos pou to proteinoun oi maieuthres. Einai apolytws asfalh kai mporoun na xarhsoun th zwh se kapoion. Gia apories panw sto thema eimai diathesimos...
Καταρχάς να συμπληρώσω κάτι όσον αφορά στο άρθρο! Το πείραμα που αναφέρω με τη γάτα, κάπου διάβασα ότι ήταν πείραμα που προσπαθούσαν να φτιάξουν γάτα με φωσφορίζον δέρμα. Δεν ξέρω κατά πόσον ισχύει, απλώς θεώρησα καλό να το αναφέρω.

Σχετικά με το σχόλιό σου, Demian, αυτό που λέω στο κείμενο είναι ότι αν πεθάνει ένα παιδί, τότε ο γονέας θέλει το παιδί που έχασε πίσω ή ένα πιστό αντίγραφό του;

Από εκεί και πέρα, στην περίπτωση που η συλλογή των βλαστοκυττάρων δεν σκοτώνει το έμβρυο, γιατί το έμβρυο στη φάση αυτή δεν έχει ψυχή, τότε πράγματι είναι θετικό.

Πάντως, να συμπληρώσω κι αυτό που βρήκα εδώ ότι τα βλαστοκύτταρα μπορούν να τα πάρουν σε άλλη στιγμή και χωρίς να σκοτώσουν το έμβρυο.
Ο χρήστης Chris είπε…
Κανένας δεν θέτει σε κίνδυνο το παιδί για να πάρει βλαστοκύτταρα. Από εκεί και πέρα δεν μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν για να κλωνοποιήσουν κάποιον. Τα χρησιμοποιούν για να αναπλάσουν κατεστραμένα όργανα. Αυτό που λες για το αντίγραφο ενός παιδιού δεν καταλαβαίνω που ακριβώς δένει με τα υπόλοιπα...
Όσο για το άρθρο που λες, κανένας δεν παίρνει βλαστοκύτταρα από το έμβρυο. Από τον πλακούντα τα παίρνουν.

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Να τους μιλώ για θάνατο που με τον ύπνο μοιάζει (Κάτι διαφορετικό από ό,τι έχεις συνηθίσει)

Η της Παρθένου πανάμωμος γέννησις

ΑΟΡΑΤΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ